Maraş'ta Kurulan Türkmen Beylikleri

MARAŞ'TA KURULAN TÜRKMEN BEYLİKLERİ

Dulkadiroğlu Beyliği (1337-1515):
Dulkadiroğlu Beyliği'nin kurulduğu Coğrafya'nın Nüfusunun Çoğunluğunu Bozok,Bayat,Beydili Türk
menleri oluşturur. Selçuklu, İlhanlılar sonrasında; Orta Asya'dan gelen Türkmenler Bölgeyi Eratna
Beyliğinden almışlardır. 1336' da Elbistan Naibliği Ramazanoğulları tarafından Kurulmuştur.[1]

Memlükler Tarafından 1337'de Elbistan Naibliği'ne atanan;Zeynettin Ahmet Karaca Bey[2] Elbistan
Naibliğini "Dulkadiroğlu Beyliği'ne "  dönüştürdü. Daha sonra, Memlüklerden bağımsız hale getirdi.
(1348) [3]Beylik Merkezi Elbistan'dan Maraş'a getirildi.

Osmanlı, Şehzadelerini, Dulkadiroğlu Hanedanı'nın kızlarıyla evlendirilerek, Osmanlı'nın en çok
akrabalık kurduğu Beylik: "Dulkadiroğlu Beyliği'ni" Yavuz Sultan Selim, 1515' de Çaldıran Savaşı
dönüşünde,Sunni "Dulkadiroğlu Beyliği" ni sonlandırmıştır.Dulkadiroğulları Hanedanı; Maraş'tan,
Kırşehir'e zorunlu göç ettirilmiştir.1836'da Erzurum Valiliği'ne;Dulkadiroğullarından vali  atanmıştır.

Maraş ve Çevresine Bozok; Avşar,Bayat,Türkmenleri Selçuklu Fethinin yerleşimleridir. Dulkadiroğul

ları'nın; Beydili, Farsak Türkmenleriyle 1300' lü yıllarda Bölgeye geldiklerine Tarihçiler ittifak etmek
tedir. Bölgede; önceden var olan ve çoğunluğu oluşturan, Bozok varlığıyla yeni gelenleri birleştirici
şahsiyet olarak görülmesinden, Zeynettin Karaca Bey'in Elbistan Naibliği'ne atandığını gösterir.
Memlüklüler bu görevlendirmeyle Doğu Akdeniz Bölgesinde;stratejik bir hamle gerçekleştirmiştir.

Dulkadiroğullarının;Üçok Bayındırlı Varsak Türkmenlerinden olduğu görüşü doğru değildir.Dulkadir

oğlu Beyliği'nin Ongunu(Sembolü)Şahindir.Bayat Boyu'nun Ongunu(sembolüde)Farsak Türkmenle

rinin ongunu (Sembolü) "Delice Kuşu" Doğandır.

Günümüzdeki,Zülkadiriyeliler ve Farsaklar olarak saydığımız Aşiretlerin Günümüzdeki Nüfus kesafe

ti göz önüne alındığında, Sosyal, farklılıkları belirgin olarak görülür. Bu Türkmen gruplarına mensup
Aşiretlerin breyleri fiziki görünüşlerinden bile, ayırt edilebilinir. Bu Aşirelerin, yaşam biçimleri incelendi
ğinde, "Zülkadiriyeliler" ve "Farsaklar" kendi içlerinde ayrı ayrı, sekronizedirler.

Yılmaz Öztuna'nın:"Elbistan Naibliği'ni Ramazan Oğulları Bölgeye yeni gelen Türkmen akınlarıyla
Kurdu" görüşü ve Faruk Sümer'in; "1300 lerde Halep üzerinden gelen Farsak Türkmenleri; Öncelikli
olarak Maraş'tan sonra, Torosların Dağ eteklerine yerleştiler."[4] Farsaklar(Varsak);Oğuzların Üçok
Kolunun, Bayındırlı Boyundandır. Farsak Türkmenleri Orta Asya'da Müslüman (Şii) olmakla beraber,
Anadolu'ya Selçuklu ve İlhanlılardan Sonra,1300'lü yıllarda 2.Beylikler döneminde gelmişlerdir.Farsak Türkmenlerinin çoğunluğu Anadolu'da Sunni olmuştur. Günümüzde Şii olanları da vardır.Varsak Türk
menleri'nin Merkez Obası;Farsak Aşiretidir(Ramazanoğulları), Serkantı(Sırkıntı),Kusun,Elvanlı,Ulaşlı,
Arıklı...Oğul Aşiretlerdir.Varsak Türkmen Aşiretlerinin Ağırlıklı olarak Çukurova'ya yönelmeleri Rama
zanoğlu Beyliğinin Kurulmasını sağlamıştır.

Dulkadiroğulları'nın; Bozok-Bayat olduğu yönündeki görüşe itibar edildiğinde ise,Bayat Boyunun hangi
Aşiretinden olduğu sorusunun cevaplanması gerekir. Akbayat Türkmenlerinden mi? Yoksa Zülkadiriye
Türkmenlerinden mi? Yoksa Diğer kollarından mıdır sorusu akla gelir.Dulkadiroğlu Beyliği Dönemi veya
sonrasında; Dulkadirli ve Zülkadirli İsimlerinin Osmanlıcada benzerlik göstererek yazılması[5]  Dulkadir
oğulları'nın; Zülkadiriye Türkmenleriyle olan soybağını gösterir.Zeynettin Karaca Beyin Ailesi "Dulkadirli
Hanedanınıdır" Dulkadiroğulları;Günümüzde Aşiret Büyüklüğündedir.

Zülkadriye Eyaleti Beyliği (1517-1831): Oğuzların Bozok Kolundan, Bayat Boyu"Mamulu Oğuzları"nın
Büyük çoğunluğu, İslamiyetten Sonra;Zülkadiriyeliler ismini almışlardır.

Zülkadiriye Türkmenleri: Kur'an'da "Zülkarneyn" İsmi verilen Oğuzhan'ın yaşadığı Şehir,Zülkadiriye'den
isim alır. Zülkadiriye Türkmenleri'nin Merkez Obası; Zülkadirli Aşiretidir. Zeytinli Aşireti, Şerikli (Şahruh
lu: Şahrıklı) Aşireti, Celilli Aşireti, Melek, Cemelekli (Civelekli) Aşireti, Yaycılı Aşireti ... Oğul Aşiretlerdir.

Zülkadirli Türkmenleri: İlk Müslüman 'Sunni' olan, Oğuz Türkmenlerindendir. Bu Özelliğinden dolayı
Selçuklu Ordularında 'Serdengeçti' Asker olan Zülkadirliler ve Oğul Aşiretleri, Anadolu'ya Selçuklu
Ordularıyla gelmişlerdir. Zülkadiriye Türkmenlerinden Yörükler, Anadolu'ya Beylikler Döneminde de
yerleşmeye devam etmişlerdir. Zülkadirli Türkmenleri; Anadolu'da, Dulkadiroğlu Beyliği, Zülkadriye
Eyaleti( Beyliğinden)Başka;Samsun,Amasya,Çorum,Sivas,Giresun Bölge Coğrafyası içinde(13 yıl)
süren"Zeytun Beyliği"ni Kurmuşlardır. Zeytun Beyliği, Osmanlı Beyliğine Katılmıştır.

Dulkadiroğlu Beyliğinden sonra; Maraş Bölgesi: 1517'de Osmanlı Devleti, Halep Eyaleti "Zülkadriye

Sancağı", 1522 'de Halep Beylerbeyliğinin, "Zülkadriye Eyaleti"  oldu. Zülkadriye Beylik Yönetimini

1831'e kadar Zülkadiroğulları yapmıştır.

Dede Korkut Bayat Boyunun Boy Beyidir. Fuzili, Yahya Kemal Beyatlı da Bayat Boyundandır. Şair,
Ömer Nefi; Dulkadiroğullarındandır, Necip Fazıl Kısakürek Zülkadiroğullarıdandır.

Maraş Valiliği (1831):
Osmanlı Devletinde Yerel Yönetim şekli Eyalet Yönetiminden, Vilayet Yönetim şekline dönüşmüştür.

(1831)Zülkadriye Eyaleti'nin Maraş Valiliği'ne dönüşmesinden sonra; Maraş Valiliği'ni Beyazıdlılar

Yönetmişlerdir. Çuhadar Bey'in iyi yönetimi kıskançlık yaratmış, Suikastla Öldürülmüştür. Aşağıdaki

Destan Olayı Özetlemektedir.

ÇUHADAR BEY’E AĞIT

Ne yüksek derler, şu Ahır Dağı.
Enginde görünür, Bahçesi, Bağı.
Ölmüş derler de, Çuhadar Beyi.
Ağlaşır; yavrular, Bey Baba diye.

İlk akşamdan da, evlerini bastılar.
Öldürmeden de, kollarını kestiler.
Gül Hanımı da, beliğinden astılar.
Ağlaşır; yavrular, Bey Baba diye.

Odasında da, kandilleri yanardı.
Bey deyince; Beşyüz Atlı binerdi.
Otomobillerden de, Valiler inerdi.
Ağlaşır; yavrular, Bey Baba diye.

Ünlendi de, Çuhadar Bey ünlendi…
Göllendi de, akdı kanım, göllendi.
Çuhadar Bey öldü -Maraş sallandı-
Ağlaşır; yavrular, Bey Baba diye.

Çuhadarı da sorarsan, iyi bir Uşak.
Belinde de bağlıdır, İbrişim Kuşak.
Koca Beyi, öldüren, Bir Köle, Uşak.
Ağlaşır; yavrular, Bey Baba diye.

Anonim Destan(Ağıt)
Kahraman Maraş Yöresi

Derleyen:
İsmail YİĞİT
Edebiyatçı Araştırmacı Yazar
Payaslı Aşık Yaşar Uyardan Alınmıştır. 17.08.2016

"Beyazıd Beyleri", "Maraş Beyleri" Ünvanı İle Bilinen Beyazıdoğulları; Maraştan önce, Van Beyazıt'ta

Beylik yapmışlardır. Çuhadarlı Aşireti; Anadolu'ya dağılmış Türkmen Aşiretidir. Çoğunluğu, Sunnidir.
Alevi Olan Aileleri de mevcuttur. "Beyazıdoğulları" Çuhadarlı Aşiretindendir.
Ünlü Kalp Cerrahı, Rahmetli,Prof.Dr.Kemal BEYAZID Bu Aşirettendir.

[1] 1337'de Elbistan Naibliği yönetimini bırakan, Ramazan Oğulları,Yüreğir Bey öncülüğünde;

Çukurova'ya (Kilikya'ya) yönelmişlerdir. Misis Merkezli, Ramazanoğlu Beyliği'ni 1352'de kurmuşlardır.
Prf. Yılmaz ÖZTUNA : Büyük Türkiye Tarihi; 2.Cilt
[2]Zeynettin Ahmet Karaca Bey; Şahruhlu Aşiretindendir:Oguzların Bayat Boyu Zülkadiriye Türkmenleri
(Şerik Obası) Şerikli Aşireti, Şahruh Bey'in, Aşiretin başına geçmesinden sonra Şahruhlu ismini almıştır.
Şahruh Bey Komutasında Anadoluya Eratna Beyliğne seferler düzenlenmiştir.
[3]'Dulkadir' İsmi: Bölgeye 1298'de gelen; Türkmen Kafile Başı, Dulkadir Hasan Bey ile gelmiştir.
[4]Prf. Faruk Sümer: Çukurova Tarihine Giriş.
[5] "Zal" ve "Dal" Harflerinin Şekil, Ses Benzerliklerinden "Zal" İle Yazıldığında; Zulkadir, "Dal" ile
yazıldığında Dulkadir olmasından kaynaklanmaktadır.

Not:Kaynak gösterilmeden;kısmen ya da tamamen kullanılamaz.

13.04.2015

İsmail YİĞİT

Araştırmacı Yazar

yigitarastirmaci@hotmail.com

İsmail YİĞİT- Google+

İsmail YİĞİT "Derlemeler"-Youtube

İsmail YİĞİT -"Naturel Yaşam"-Youtube