Payas Tarihi

                                  

                                                Payas

PAYAS TARİHİ

Hitit Dönemi: Beaa(Karacami),Telbeaa(Karşı Mahelle)(Akgoga: Payas Çayı)
Pers Dönemi; Mela: (Pindarius Çayı+Mellos Körfezi)
Bizans Dönemi: Pinos (Fr. Piros,Piyos)
Abbasiler Dönemi: Lükkam
Selçuklu Dönemi: Çokmarar
Osmanlı Dönemi: Üzeyir 1517 (Kınık Maa Üzeyir Sancağı Merkezi:1520)
Abea,Abeas,Beyyas: 
Abeyyas(Karacami)+Telbeyyas(Sincan)+ Garbeyyas (Garbeyaz)
Beyyas,Beyas,Payas (1800 Üzeyir Sancağı Merkezi)

HİTİTLER DÖNEMİ

Dünyanın en eski Medeniyetlerinden M.Ö 6000 Yıllarına uzanan  Hitit Ülkesinde Mağara ve Tünellerde çok sayıda,Toplu yaşam merkezlerinin kurulduğu Coğrafyada,Zincirli’den
aldığı Anadolu nefesiyle Amanosların yamacından Ak Denizi seyir eden;Sekir,Niğir ku
rulmuştur.Ayrıca  Kil Vadisinde,çok sayıda Adını bile mediğimiz Çomuzlar mevcuttur.
Tarihçilere göre,Aknias(Sincan Köprüsü Mevki yerleşimi),Günümüze ulaşamayan,Payas
Çayının Güneyinde;Tell Beaa Höyüğü İsimleri Hitit Dönemine aittir.‘Baea’ Kelimesi Son raki Dönemlerde de isim oluşturmuştur.Amanos Dağlarından akan Kara Goğa,Ak Goğa
şekil vermiş Beaa Ovasına.Kara Goğa yok artık.Toprak altından Denize ulaştığını söylü
yorlar.Ak Goğa Can veriyor Payasa.Tell Beaa(Payas)Ovası,Mukiş(İskenderun),Kiziwat
na(Ayas-Osmaniye-Bahçe)Bölgeleri arasındaki Akdeniz Sahilinin düzlükleridir.Tell Ham
dun(Toprak Kale)Kara Tepe(Osmaniye)Tell Kinet (Dörtyol)Höyükleri Payas yakınların
dadır.Kadeş Savaşı için,Hitit Ordusu Amanos Dağlarında eğitilmiştir.

Beaa: Düzlük, Engin Ova                                                                                  Seki:Yamaçta Düzlük.Sekir:Sekideki yerleşim yeri,Sekirum: Hititrum yerleşimi
Niği:Yamaç,Niğir:Yamaçtaki yerleşim yeri,Niğirum: Hititrum yerleşimi 
Rum: Asya Kavimlerinden Hırıstıyan olanlara verilen isim.
Çomuz:Harab Antik Köy Yeri.
Goğa:Akarsu,Çay,Irmak 

PERSLER DÖNEMİ

Asur ve Babilden sonra Mezopotamya ve Anadoluya hakim olan persler Tarihe İz
bırakan bir İmparatorluk kurmuşlardır.Genç imparatorluğun büyüme yete neği ve
azminin oluşturduğu korkunun geri dönüşümü Pers İmparatorluğunu yıkmıştır.
Persler için en önemli şey Askerlik ve İmparatorluklarını büyütmek,devamını
sağlamaktı.Sistemli gelişen Pers Devleti,Persepolis dışında alternatif Askeri üstler
oluşturmuştır;1.Persepolis 2.Kavgamela(Erbil)3.Mela(Payas)4.Sades(Misya= Balı
kesir).Deniz ötesi Fetihler için 200 Gemiden oluşan Devrin en büyük Donanmasını
oluşturan Persler;Ancak,M.ö 480 Yılında Selamis Deniz Savaşında  sayıca az Grek
İttifakına yenildi ve Pers Donanmasının sonu oldu.

Asıl mevzumuz,Mela(Payas’ın),Mela Kalesi,Mela Limanı ve Tersanelerinin bu Dönem
de varlığına,işaret etmesidir.[1]Persliler;İskenderun Körfezine;Mellos Körfezi,Podan
dos:Tarsus,Magarsus:Karataş,Mella:Ayas,Mobsouestia:Misis,Castapala:Burnuz/Erzin,
Myriandros:İskenderun,Mela:Payas,olarak geçmektedir.[2]

[1]Mela(Payas)Limanı:Doğu Akdeniz Körfezi(İskenderun Körfezi)Açıkenarlarının geçti
ği Dara[Totaz Burnu(Arsuz)]İle Mella(=Ayas)[Ceyhan Boğazı(Yumurtalık)]arası Körfez
Açıortayında bulunan Mela(Payas)Limanı Dünyanın en eski;Yığma Taş(Çifte Kayalar)
İskelelerindendir.Denizcilik Seyir Hattı Haritalarında Akdeniz açıklarından Körfeze giriş-çıkışlarda Rota belirleme noktası(Açıortayı)olmasıyla Payas ünlüdür.
[2]Pers İmparatorluğu Haritası: Geoffrey BORROCLOUGH Dünya Tarihi Atlası Kara
can Yayınları.

ASOS (BİGA) SAVAŞI (M.Ö:334)

Grek İttifakını daha Anadolu kıyılarında karşılamak ve durdurmak amacıyla Darius;
Ordusuyla Sades’den Biga’ya geldi.Darius,1334‘de Grek İttifak Ordu ları’nın Komu
tanı Filip Oğlu İskender’e  yenilerek geri çekildi.Anadolu içlerinde yeniden toparlana
caklarını düşünüyordu.İskender Geldiği yöne çekilerek,rakibini yanılttı.2.Darius’da,
İskenderin Ordusu ile Ülkesine dönüyor  kanaatini oluşturdu.

PAYAS: İS-US  SAVAŞI  (M.Ö:333)

Bu metindeki İs-us Savaş Alanı Hakkındaki ‘Tez’;Benim,
Araştırma,Bulgu,Fikir ve Öngörülerime dayanmaktadır.

İskender Sard,Efes,Milet üzerinden,Akdeniz kıyısını takip ederek  Mela’ya geldi.
Ordusunu İz bırakmamak için,Ova  kıyısındaki  Kurudere’nin  yatağından geçirerek
Amanos Dağlarının Eteğine yerleşti.Şimdi burada Payas-Çağlalık Köyü Bulunmaktadır.
İskender Darius  ve Persleri Kendi üssünde yok etmek istiyordu.
[1] Ordusunu dinlendirdi,arazi üzerinde,Ordusuna siper,Pers Ordusuna engel kanallar
kazdırdı.Ovanın giriş ve çıkışlarına geri mesafelerden Atlılar yerleştirdi.Anadolu içlerin
den dönen moralsiz,yol yorgunu Pers ordusunu kıstırıp imha planıyla bekledi.Maraş,
Osmaniye,Erzin,Dörtyol’u geçen,Pers Ordusunun geldiği yol ile dik kesişen Kurudere’
nin‘Siviş Noktasından’Tuzakdan habersiz,Mela Ovasına girdi.İskenderin Planı  gerçek
leşti.Savaş Başladı.Arazinin meyilli olma Avantajı İskenderin orusunda idi,Savaş çabuk
bitti.Doğu’nun Komutanı yenildi.
[2] Mela Ovası,‘Kızıl Yazı’ya' döndü;‘Körün Mezarlığı oldu’:‘Kör Mezarlık’.
Ölen Savaşçıların Cesedlerinin gömülmesi için,Savaş Alanı;Kör Mezarlığın,Güneybatı
yönünde yaklaşık 600m.uzağında Pers Mezarlığı,Kör Mezarlığın,Güneydoğu yönünde
yaklaşık 900m.uzağında Greek Mezarlıkları yapılmıştır.(Mezarlıkların izleri günümüze
kadar ulaşmıştır.)
[3]Darius,Atıyla Mela(Payas)Çayından geçerken yakalanıp,öldürüldü.Mela(Payas)Çayı:
Pİndarius Çayı olarak Tarihe geçdi.
[4]İskender,Mela Kalesini yıktırıp taş üstünde taş koymadı.Mela Kalesi:’Yıkık Kale’
olarak Asırlarca yıkık kaldı.Günümüzde;Bu Mevkiye Argo olarak‘Yıkık’denilmekte
dir.Payas Ovası=Mela: İs-us ismini aldı. İskenderun Körfezi=Mellos Körfezi; İs-os
adını aldı.[5]

İskender Ordusuyla Yoluna devam etti. Perslerin  Myriandros ismini verdikleri yerde
Sahil kıyısında Şehir kurulmasını,Kale yapılmasını emretti.Küçük İskenderiye anlamın
da;Alaxandreta(İskenderun)ismi verildi.İskender Doğu Seferinde Kavgamela(Erbil)’de
Pers Ordusunu 3. kez  yenerek Pers Devletini Tarihten sildi.Pers Başkenti,Persepolis’i
de yaktırp,yıktırdı.Hindistana kadar gitti.Dönüşünde Babilde öldü.

[1]İs-us Savaş Alanı Payas Kızılyazı Kordinatları:[Doğu:,Batı:Kuzey:,Güney:]Bizans Kralı; Justi naus tarafın
dan yaptırılan Roma Su Kemerlerinin olduğu; Castapal(=Castabolum) Burnuz/ Erzin ile Savaş Alanı İs-us(=
Payas-Kızılyazı) ara mesafesi,yaklaşık;Yirmibeş Km.dir.Myriandos(=Alaxsandrata)İskenderun‘kale’ ile İs-us=Payas/Kızılyazı arası yaklaşık;Yirmibeş Km. dir.
Ayrıca Batılı Kaynaklarda bahis edildiği üzre;İs-us Savaşının yapıldığı Alanın,Ak Deniz ile Amanos Dağları
arasında Yaklaşık Dört Km.genişliğinde olduğu ve Dağdan Denize  doğru eğimli olduğu ‘yönündeki bilğiler
Kızılyazı/Payas Ovasını tarif etmektedir.Yörede bu tanıma uyan Bölgede başka yerde yoktur.Çevredeki
Diğer Ovaların genişliği bu ölçüden  çok fazladır.
[2]Kızıl Yazı:Kızıl Topraklı Tarlalar.Kana bulanmış Topraklar.
Körün Mezarlığı:Önündeki Tuzağı göremediği için yok yere ölenlerin mezarlığı.
Kör Mezarlık: Mezar olmayan Mezarlık: Pusu ve Ölüm Yeri,'Bir Devrin bittiği yer.
[3]Batılı Kaynaklarda;‘Savaş Meydanının Güneyinde  Kaya yamaçlardan oluşmuş,derin yatağı olan Nehri
geçmek üzereyken 2. Darius‘un yakalandığını yazmaktadırlar’. Bu  tanıma  yalnız Payas Çayı’nın yatağı uy
maktadır.O halde‘Pindarius Çayı’Payas Çayıdır.
[4] Arazi üzerinde açılmış kanallar,Siperler,Hücum Noktaları ve  Kör Mezarlık,Yıkık Kale,Yarım Kale:Dü
neklik Yamacında Kale inşası yarım kaldığı için,yörede Yarım Kale  denilir. Bu argümanlar,Mela’nın nasıl İs-us olduğunu anlatmaktadır.
[5]Hazırlanmakta olan,İs-us Savaşıyla ilgili görsel burada paylaşılacak.

BİZANS  DOĞU  ROMA DÖNEMİ

İs-us Savaşından sonra Mela’nın adı İs-us olmuştur.Ancak İs-us Bizanslılar Dönemin
de imar görmemiştrir. Dünyanın  en ünlü Mozaik Müzelerinden biri Antakya Müzesi;Do
ğu Roma Mozaik Koleksiyonlarıyla dolu iken,İs-us(Payas)Bölgesine Mozaik Taşların
dan bir tanesi nasip olmamıştır.Payas Çayı üzerinde,İpekyolu için yapılan Roma Köprü
sü ve Cenevizlilerin Yaptırdığı‘Cen Kule’den başka Payas’ta Bizans eseri bulunmamak
tadır.Aknias ve Abaessa Antik Köy İsimleri Ciger Bölgesinde,Haçlı Latin Ortadoks ya
şam merkezi olan Antik Köy isimleridir.750 ‘den 964’e kadar Abbasilerin elinde kalan
Bölgede;1084 Selçuklu Fethiyle Bizans varlığı son bulmuştur.

ABBASİLER DÖNEMİ

İslamiyetin Halifelik Devrinde,Hz.Ömer zamanında,Antakya’ya kadar alan İslam Ordu
ları,Abbasiler Devrinde;Ebu’l Abbas  Komutasında Pindarius Çayı (Payas) sınırına u
laştı.‘Araplar bu Hudut Bölgesini Takviye etmek için diğer Eyalet Halkından bir kısmı
nı buralara yerleştirdiler.Böylece Hırıstıyan Arap Kabileleri,İranlılar,İslavlar,Merdeiler,
Sayabica ve Zuttlardan müteşekkil Halk kütleleri,bu memleket sakinleri yerine kaim oldu
lar.’(Yakut,Mu’cem-ul Buldan,C.I S.927 vd.)[1]Uçsugur(Karşı Mahelle)Yerleşiminin o
zamandan mevcuduyetini göstermektedir.Harun-ül Reşit;Torosları içine alan Doğuakde
niz Bölgesini Topraklarına katmıştır.Sugur’dan(Payas)başlayıp Adana-Maraş Hattına
uzanan Bu  Bölgeye‘Al Avaşım’Bölgesi(Sınır Kuşağı)demişlerdir.Sugur Yerleşimi;Ce
bel-i Lükkan(Dağ Eteği)ismiyle varlığını sürdürmüştür.Abbasi Emirliği Hamdaniler Dö
neminde Önemli Şii(Nusayri)yerleşim yerlerinden olmuştur.964’de Bizanslıların eline
geçen Bölge,Selçuklu Fethine kadar 120 yıl Bizanslıların elinde kalmıştır.
[1]Salih AKYEL:  PAYAS TARİHİ; İstanbul -1966, Garanti Matbası


SELÇUKLULAR DÖNEMİ

Selçukluların 1082’de Adıyaman,Afşin’i İkinci defa Feth etmesinden sonra.Kutalmış
Oğlu Adsız Beğ Komutasındaki Selçuklu Ordusu 1083 ‘de Adana’yı  almıştır.Günü
müzde Payas/Çınarlık Denilen Mevkiide bulunan,Sekirum’da(Seki,Sekir,Sekirum)Kan
lı çarpışmalar  sonrasında1084’de,Sekirgan’ı(=Garbeyazı)Bugünkü Payas’ı Feth et
miştir.1097 Yılında Tekrar Haçlıların eline geçen Bölge 1375 ‘de Memlüklü Fethine
kadar Ermeni Prensliği tasarrufunda Avrupalı Hırıstıyanların kullanımında kalmıştır.

HAÇLI SEFERLERİ SONRASI DÖNEMİ

Haçlı Seferlerinden sonra  kurulan Antakya Latin Rum Prensliği ve Adana Ermeni
Prensliği arasında sık sık el değiştirdi.Bu Hırıstıyan Devletçikler;Kilikya Ermeni
Prensliği,Selçuklu Devletine Tabi,Antakya Pranesliği;Eyyubilere tabi idi.Fransız
Şövalyeleri:1118 Temlier Tarikatı;Kudüs Hac Yolu güvenliğini üstlenmişlerdi.Kudüs
Zaferinden sonra,Müslüman Tüccarların Kervanlarını Yağmaladıkları için,Selahaddini
Eyyubi tarafınadan;Kudüsten Osmaniye’ye kadar olan yerleşkeler ortadan kaldırılmış
dır.1192 Selahaddin Eyyubi dönüş yolu Adıyaman,Urfa,Şamda vefat etmiştir.1193 Çok
Marar Hanı ve Say Derbendi İskeleleri Halepten gelen Müslüman Tüccarların Kervanla
rı için güvenli hale getirilmiştir.Bölgede çok yetişen Acıkavun(=Cırtatan)sebebi ile Çok
marar(Çokacı)ismi verilmiştir.1214’de Hasbiteller Şövalyeleri tarafından kiralanan Ciger
Mülkü içinde Abaessa’da(Payas)vardı.Venedik Denizcileri ve Cenevizli’ lerin kullanımın
da kalmıştır.Cenevizliler Döneminde yapılan Deniz kıyısındaki Cen Kale Günümüzde
’Cinkule’ biçiminde isimlendirilmektedir.

MEMLÜKLÜ DÖNEMİ

Adana’da 1352 Yılında  Ramazanoğlu Beyliğinin kurulup Çukurova’ya hakim olmasın
dan sonra ;Ramazan Beyin Sekizinci en Küçükoğlu Özer Bey’in öncü lüğünde  Ciger
Bölgesi Gardessiya (Garirli)bitişiğine(Özerli’ye)( günümüzde Dörtyol İlçesi’nin Mahelle
si)gelen Türkmen Aşiretleri(Orduy-u Ahmet Bin Özer)Memlüklü işbirliği ile 1375 ‘de
Bölgeyi Ermeni Prensliği bakiyelerinden temizlemişlerdir.1375’de kurulan Özer oğlu
Beyliği(Özer İli)‘Demir Kapı Kırımı’1516’ ya kadar Arap Vilayetinden Memlüklü Türk
Devletine bağlı olarak yaşadı.Kaza-ı Özerli’ye bağlı olan;Ziyaret(Sungur)+Çokmarar+
Garbeyaz+Karacaören+ Fındık Kayası Cebeli+Akkaya Cebeli+Merküz Karyeleri birleş
tirilerek 1517’de Nahiye-i Üzeyir(Payas)kurulmuştur.

OSMANLI DÖNEMİ

1517 Yılında Bölge Osmanlı Devleti idaresine girdikten sonra;Arab Vilayetine bağlı,
Nahiye-i Üzeyir Merkezli,Kınık Maa Üzeyir Sancağı Kuruldu.1520’de Adana Eyaletine
bağlandı.Üzeyir Sancağı Merkez Kazası Üzeyir’e ait Osmanlıca yazılmış 1835 Tarih
li;’Nevsi Payas Müslüm Nüfus Defteri’Şeklinde yazılmış  Kapak İsminde,Payas İsmi
yerleşim yeri adı olarak geçmektedir.Payas Coğrafyasında  Buğünkü Karacami Mezar
lığı yakınlarında,Hititlerden kalma(Kayıp),Tell Baea Hüyüğü isminin  Roma Dönemi
yaşam yer lerinden Abaessa ve Osmanlı Devrinde Payasüzeyir’e bağlı,Telbeyas[Ziyaret
(Karşı(= Mahelle)]Telbicek(Sincan),Karyelerinin isimlerini Tell Baea’dan aldığı düşünül
mektedir. Diğer bir husus;Üzeyir’in en eski Türkmen köylerinden olan Garbeyaz (=Abe
yaz); Abeyyas, Abeyas,Beyas,Bayas,Payas şeklinde söylenmiştir.Abeyas ve Telbeyas
isimlerinden ortak doğan Beyas sonra Payas şeklinde Telafuz edilmiştir.1800’lü Yıllar
da Osmanlı Arşivinde bulunan Belgelerde Payas için şu isimler kullanılmıştır.Üzeyir,Ü
zeyirazir, Üzeyiraziz,Azirli,Azizli,Üzeyirpayas,Payas.[1]1866 yılında Üzeyir Sancak Mer
kezi  Payas’tan İskenderun’a kaydırıldı.887'de bu defa,Sancak Merkezi Yarpuza Taşın
dı. 1890‘da Cebel-i Bereket Sancağı kurulmasıyla Üzeyir(Payas)Sancağı son buldu.1906’da Dörtyol'un Nahiyesi olan Payas’ta 4 Kasım 1918'de Payas Limanından çıkarma yapan Fransız Birlikleri Liman ve çevresinde Konuşlandırıldılar.

Adana - İskenderun Demiryoluna ait Kurudere Üzerindeki Demiryolu Köprü sünü Top atışlarıyla çökertip, imha etmek isteyen, Fransız Askerlerine Papan Çeteleri Mavzerlerle Ateş açarak Tren Köprüsünün yıkılması engellemiştir. Fransız Askerleri geri çekilmiştir. Atılan Top mermisinden yaralanan Demir Yolu Rayı halen hizmet vermektedir.

“Milli Mücadelede Atılan İlk Kurşun: Adana – İskenderun Demiryolu Hattı Üzerindeki, Payas Kurudere Tren Köprüsünü Yıkmak isteyen Fransız Askerlerine Papanoğlu Çeteleri Tarfından sıkılmıştır.”[2]

Payas Çayı Yatağı Boyunca Fransız Keşif  Milis Kuvvetlerine karşı Toplu Silahlı Çete direnişi Payas’ta gerçekleşmiştir. Bu sayade Fransızlar Payas’ı işgal edemediler. Fransız Birlikleri Dörtyol tarafına kaydırıldılar.

1918'de Payas Çayından Güney tarafı

Bağımsız Hatay Sancağı sınırları içinde kaldı.1938'de Hatayın Anavatana bağlanması

ile bütünlüğüne kavuştu.1939'da Dörtyol Kazası-Hatay Vilayetine bağlandı.12012 Yılında ilçe oldu.

[1] Doğu Türkistan Türkçesinde Kar’a Beyaz Anlamında ’A’denmektedir.Kar yağıyor='A'yağıyor biçiminde

söylenir.Yöreye gelen Doğu Türkistanlılarca;Karbeyaz,Abeyyas şeklinde söylenmiştir.Antik Abeyyas ismiyle

örtüşerek,Beyas değimlerinden sonra Payas olmuştur.

[2]Yaşayan Tarih: Şevki BİLGAY

PAYAS TARİHİ KRONOLOJİSİ

M.Ö 300 Hitit İmparatorluğu.
Tell Baea M.Ö 1500 Sonrası Krallığı/Hitit İmparatorluğu
M.Ö 1200 Mitanni/Asurlular  Dönemi
M.Ö 642 Babilliler Dönemi
Mela M.Ö 543 (Mela Kalesi,Mela Ovası,Mela Körfezi)Persliler Dönemi

İs-us(Yıkık Kale)M.Ö 333,Bizanslılar(Alaxandria Dönemi)
260 Sasaniler Şehinşah Dönemi
527 Bizanslılar Justniaus Dönemi
Sungur (uç=sınır) 750 Abbasiler Ebu’l Abbas Dönemi
Sungur 786 (Al Avaşım Bölgesi)Harun-ül Reşit Dönemi
Cebel-i Lükkam 890  Abbasiler[Hamdaniler(Şii) Emirliği]Dönemi
Baea 964 Bizans (Nikephor Phokas+Nikeforas II Fokas )Dönemi
Sekirkan 1084 Selç. Feth,Kutalmış Oğ.Adsız Bey(Kutalmış Oğ.Süleyman Şah.Dö.)
Abaessa 1097 (Haçlı Seferleri)
Abaessa 1100 Klikya Ermeni Prensliği(Baronluğu)
Abaessa 1118 Aziz Py-ns ve Templier Tarikatı;Fransız Şövalyeleri Yerleşkesi
Abaessa 1187 Cıger Bölgesi Antakya Prensliği’ne Geçti.
Çokmarar 1192 Selahaddin Eyyubi; Fransız Şövalyelerine son verdi.
Akniyas 1197 Kilikya Ermeni Prensliği(Baronluk Krallığa Dönüşmüştür.)
Akniyas 1214 Hasbiteller Şövalyelerine (Cıger Mülkü Kiraya verildi.)
Cıger Mülkü 1218 Kilikya Ermeni Prensliği[Selçukluya Tabi(Key Kavus Dönemi)]
Cen Kale 1224 Cıger Bölgesi,Ermeni Prensliği’ne geçti(Cenevizler Kullanımında)
Ziyaret Karyesi 1375 Kaza-ı Özerli/Özer ili/ArapVilayet’i(Memlüklü Devleti)
Nahiye-i Uzeyr 1517 ArapVilatet’i/HalepBeyliği
Nahiye-i Uzeyr  1517  Arap Vilayet’i/Halep Beyliği(Osmanlı Devleti)
Uzeyr  Menzili 1520 Sancak Merkezi /Kınık Maa Üzeyr Sancağı/ArapVilayeti
Uzeyr Menzili 1522 Sancak Merkezi/Kınık Maa Üzeyr Sancağı/Adana Eyaleti
Payas Kazası 1866 İskele(Sancak Merkez Kazası)/Üzeyr Sancağı/Adana Eyaleti
Payas Kazası 1878 Yarpuz/ Üzeyr Sancağı/Adana Eyaleti/Halep Beylerbeyliği
Payas Kazası  1890  Osmane/Cebel-i Bereket Sancağı/Adana Eyaleti
Payas Nahiyesi  1906 Dörtyol Kazası/Cebel-i Bereket Sancağı/Adana Eyaleti
Payas Nahiyesi  1916 Dörtyol Kazası/İskenderun Sancağı/Adana Eyaleti
Payas Nahiyesi  1918 Dörtyol Kazası/Cebel-i Bereket Sancağı/Adana Eyaleti
Payas Nahiyesi  1924 Dörtyol Kazası/Cebel-i Bereket Vilayeti 
Payas Nahiyesi  1939 Dörtyol Kazası /Hatay Vilayeti
Payas İlçesi  1912  Hatay İli (Büyük Şehir)

Not:Kaynak gösterilmeden;Tamamen veya kısmen Kullanılamaz.

25.06.2012
İsmail YİĞİT
Araştırmacı Yazar
yigitarastirmaci@hotmail.com
İsmail YİĞİT-Google+
İsmail YİĞİT "Derlemeler" -Youtube
İsmail YİĞİT "Naturel Yaşam" -Youtube